3 oktober 2023

De groei en ontwikkeling van de maisplant wordt in belangrijke mate bepaald door de temperatuursom. Daarnaast spelen de omgevingsfactoren: daglengte, lichtintensiteit, vochtvoorziening en nutriëntenvoorziening natuurlijk ook een belangrijke rol.

Lage temperatuur in het voorjaar remt de groei

Bij temperaturen van 15 ^oC en lager neemt, met name bij jonge maïsplanten, de activiteit van groeiprocessen sterk af. Vooral in combinatie met een hoge lichtintensiteit kan een sterke geelverkleuring van het gewas optreden doordat de vorming van bladgroen achterwege blijft. Ook kan als gevolg van fosfaatgebrek de plant paars verkleuren. Bij stijging van de temperatuur is fosfaat weer beter beschikbaar en verdwijnen de verkleuringen. Vaak heeft het gewas ook tijd nodig om te herstellen van koude periodes.

Door de goede weersomstandigheden na het zaaien heeft de laat gezaaide snijmais dit jaar nauwelijks groeiachterstand opgelopen.

Latere zaai leidt tot langere planten

Mais is een korte dagplant. Dat betekent dat ze sneller in bloei komt bij kortere dagen. De reactie op de daglengte is ras afhankelijk. Zo hebben vroege rassen in het algemeen minder behoefte aan korte dagen dan laatrijpe rassen dit hebben. Langere dagen in de periode tot aan het 4-5 blad-stadium leiden in het algemeen tot meer bladeren per plant én langere planten. Dit is onder meer het geval bij verlate zaai.

Hogere lichtintensiteit in het najaar geeft hogere voederwaarde

Tijdens het assimilatieproces wordt lichtenergie omgezet in koolhydraten. De totale hoeveelheid licht die de plant in het groeiseizoen opvangt, hangt in sterke mate af van de weersomstandigheden. Door de in vergelijking met andere gewassen relatief trage jeugdontwikkeling laat mais in de voorzomer veel licht onbenut. Pas eind juni, begin juli is er sprake van een volledige lichtonderschepping.  Daardoor is de potentiële productie van mais iets lager dan van gewassen met een langer groeiseizoen.

Mais is een C4-gewas. Dat betekent dat het licht ook bij hoge temperaturen en hoge lichtintensiteit nog efficiënt wordt gebruikt. In het najaar neemt de lichtintensiteit af. Gemiddeld is in Nederland ongeveer 10 oktober de lichtintensiteit dusdanig laag dat er geen extra productie meer plaatsvindt. Ook de verteerbaarheid van de totale plant zal dan niet meer toenemen.

Naarmate we relatief zonnig, maar koud weer hebben in het najaar zal de instraling voldoende hoog kunnen zijn om de productie op gang te houden zodat het kolfaandeel hoger wordt. Het zetmeelgehalte en de voederwaarde van de gehele plant zijn dan ook hoger.

Goede vochtvoorziening tijdens de bloei leidt tot hoger kolfaandeel

Tussen gewasproductie en waterverbruik bestaat een direct verband. In Nederland heeft mais een vochtbehoefte van 160 à 190 liter per kg oogstbare drogestof. Bij mais is een vochttekort omstreeks de bloei zeer schadelijk. Droogte tijdens de bloei leidt tot een slechte korrelzetting en dus ook tot een laag kolfaandeel en een laag zetmeelgehalte. Bij de bloei is het vochtverbruik maximaal. Beregenen van snijmais is juist in die periode het meest efficiënt.

Op zandgrond is de productie in het algemeen sterk afhankelijk van de vochtvoorziening gedurende het groeiseizoen. Bij onvoldoende vocht sluit de plant de huidmondjes geheel of gedeeltelijk waardoor de productie en de opname van nutriënten terugloopt. Bij droogte na de bloei zal de korrelvulling minder goed verlopen. Droogte en de daarmee gepaard gaande hogere gewastemperatuur leidt ook tot een versnelde veroudering van de celwanden en daarmee tot een lagere celwandverteerbaarheid. In welke mate de gewasgroei hierdoor wordt beïnvloed hangt af van de bewortelingsdiepte, de hoeveelheid gemakkelijk beschikbaar vocht in het doorgewortelde profiel en het verdampingsniveau.

Hogere temperaturen in het najaar versnellen het verouderingsproces

Bij hoge temperaturen in het najaar gaat het verouderingsproces van de celwanden sneller, waardoor de celwandverteerbaarheid dan sneller afneemt. De optimumtemperatuur voor het fotosyntheseproces ligt tussen 25 en 30 ^oC. De minimum en maximum temperatuur bedragen respectievelijk 8 en 40 ^oC.

temperatuursom bepaalt de bloei en de afrijping

De temperatuur beïnvloedt in sterke mate de ontwikkeling en groei van het gewas. Bij hogere temperaturen zal de mais sneller kiemen en vroeger bloeien. Een vroeger bloeiend gewas zal ook een hoger kolfaandeel en daarmee een hoger zetmeelgehalte en voederwaarde opleveren. Ook de afrijping verloopt bij een hogere temperatuur sneller waardoor er eerder geoogst kan worden. Uit ouder onderzoek komt naar voren dat de temperatuursom(temperatuur vanaf >6^oC) gemeten vanaf de dag van zaai een goede graadmeter is voor de ontwikkeling van de maisplant. Globaal kan worden gesteld dat snijmais oogstrijp is wanneer de totale temperatuursom in de buurt komt van 1500 ^oC. Het bloeitijdstip ligt in de buurt van 830 ^oC.  

In de Ruwvoerplus app kun je wekelijks de temperatuursom bekijken via de maismonitor.